تنوع اللی ژن های بهاره سازی و فتوپریود در گندم های بومی ایران

گندم گیاهی با تیپ رشدی بهاره و پاییزه و طیف وسیع سازگاری به شرایط مختلف اقلیمی می باشد. سازگاری این گیاه به دلیل وجود ژن های موسوم به بهاره سازی و پاسخ به فتوپریود است. در این مطالعه، تنوع اللی ژن های بهاره سازی و فتوپریود در 395 ژنوتیپ گندم بومی ایران، شامل 154 ژنوتیپ بهاره، 193 ژنوتیپ پاییزه، 46 ژنوتیپ با عادت رشدی ناشناخته و دو ژنوتیپ بینابین همراه با دو رقم استاندارد chinese spring و thatcher بررسی گردید. با استفاده از آغازگرهای اختصاصی آلل غالب vrn-a1c، دو قطعه 710 و 1170 جفت بازی در 35 ژنوتیپ تکثیر گردید. آلل مغلوب vrn-a1 مسئول عادت رشد پاییزه و آلل غالب vrn-b3 مسئول عادت رشد بهاره و تسریع کننده زمان گلدهی، در هیچ یک از ژنوتیپ های مورد بررسی مشاهده نگردید. برای آلل مغلوب vrn-b3، دو و یک قطعه جدید به ترتیب با استفاده از آغازگرهای اختصاصی ناحیه mads-box و ناحیه راه انداز ژن vrn-1 تکثیر شد. پنجاه و شش ژنوتیپ حامل آلل های vrn-a1b، vrn-b1، vrn-d1 و vrn-b3، شامل 25/56 درصد ژنوتیپ بهاره و 42/35 درصد ژنوتیپ پاییزه بودند. آلل های غالب vrn-a1b و vrn-d1 بیشترین و آلل vrn-a1c کمترین فراوانی را در بین ژنوتیپ های بومی ایران دارا بودند. فراوانی آلل غالب vrn-a1b در ژنوتیپ های بهاره 76 درصد و در ژنوتیپ های پاییزه 19/91 درصد بود. آلل غالب vrn-d1، فراوانی 33/75 درصد در ژنوتیپ های بهاره و 18/62 درصد در ژنوتیپ های پاییزه داشت. فراوانی آلل های غالب در ژنوتیپ های پاییزه در مواردی حتی بیشتر از ژنوتیپ های بهاره بود و این احتمال را که نواحی تنظیم کننده دیگری در خارج از ناحیه راه انداز ژن های vrn وجود دارند تقویت می کند. حداکثر مقدار pic 36/0 بود که برای جفت آغازگر intr1/a/f2 و intr1/a/r3 به دست آمد. حداکثر فراوانی آلل شایع، 6/0 و مربوط به جفت آغازگر intr1/a/f2 و intr1/a/r3 با دو آلل بود. حداکثر میزان هتروزیگوتی مشاهده شده برابر با 45/0 برای جفت آغازگر vrn1bf و vrn1r در ژنوتیپ های مورد استفاده برآورد شد. حداکثر تنوع ژنی یا هتروزیگوتی مورد انتظار برابر با 48/0 برای جفت آغازگر intr1/a/f2 و intr1/a/r3 مشاهده شد.